Από την πρώτη Ερυθροποιητινη στα νεότερα παράγωγα

Abstract

Η κλινική χρήση παραγόντων που διεγείρουν την ερυθροποίηση (Erythropoiesis Stimulating Agents, ESAs) άλλαξε ριζικά τον τρόπο αντιμετώπισης της αναιμίας. Η ερυθροποιητίνη (EPO) αλληλεπιδρά άμεσα με τον υποδοχέα της (Etythropoietin Receptor, EPOR) στην επιφάνεια των πρόδρομων κυττάρων της ερυθράς σειράς, επάγοντας τον πολλαπλασιασμό, την τελική διαφοροποίηση και την προστασία από την απόπτωση. Η αύξηση της ερυθροκυτταρικής μάζας κατά τη χορήγηση ανασυνδυασμένης ανθρώπινης EPO (recombinant human EPO, rhEPO), ελέγχεται κυρίως από το χρόνο διατήρησης στο ορό των επιπέδων της EPO και όχι από τα επίπεδα της EPO κάθε αυτά. Η υποδόρια (sc) σε σχέση με την ενδοφλέβια (iv) χορήγηση των προϊόντων αυτών χαρακτηρίζεται από βραδύτερη απορρόφηση, μικρότερη μέγιστη τιμή στο πλάσμα και σημαντική παράταση στο χρόνο ημιζωής (t1/2) . Η κάθαρση της EPO φαίνεται να εμπλέκει διάφορους μηχανισμούς μεταξύ των οποίων την αλληλεπίδραση με τον EPOR. Η epoetin α ήταν το πρώτο παράγωγο που χρησιμοποιήθηκε στην κλινική πράξη, με σχετικά βραχύ t1/2, που απαιτούσε χορήγηση δύο ή τρεις φορές εβδομαδιαίως. Η Darbepoetin α ήταν ένα δεύτερης γενεάς παράγωγο με μεγαλύτερο t1/2, που επέτρεπε τη χορήγηση μία φορά εβδομαδιαίως ή κάθε δύο εβδομάδες. Περισσότερο πρόσφατα είναι τα πεγκυλιωμένα παράγωγα, γνωστά ως συνεχείς ενεργοποιητές του EPOR (Continuous Erythropoietin Receptor Activator, CERA) με σημαντικά περατεταμένο t1/2. Οι προσπάθειες παρασκευής άλλων παραγόντων που διεγείρουν την ερυθροποίηση συνεχίζονται και κάποιοι έχουν εγκριθεί και χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη. Το Hematide είναι ένα συνθετικό πεπτίδιο, αγωνιστής για τον EPOR. Άλλοι παράγοντες είναι οι σταθεροποιητές του παράγοντα που επάγεται από την υποξία (Hypoxia-Inducible Factor, HIF), οι αναστολείς του παράγοντα GATA και οι αναστολείς της φωσφατάσης των αιμοποιητικών κυττάρων. Σκευάσματα κατάλληλα για χορήγηση από του στόματος δεν είναι ακόμη διαθέσιμα, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προσπάθειες γονιδιακής θεραπείας της αναιμίας