Ηθική – Θεολογική και Νομική Θεώρηση της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης

Περίληψη

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση της ανθρώπινης γονιμότητας. Στην ελληνική επικράτεια, το 17% των ζευγαριών αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης αυξάνεται η πιθανότητα απόκτησης τέκνου από υπογόνιμα ζευγάρια. Σκοπός του παρόντος άρθρου ήταν η ανάδειξη των ηθικών, των θεολογικών ζητημάτων που αναφύονται από την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης στον άνθρωπο, καθώς και η προσέγγιση του φιλοσοφικού υποβάθρου που διέπει την ελληνική νομοθεσία σχετικά με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Υλικό-Μέθοδος: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών στις βάσεις δεδομένων MEDLINE, SCOPUS και ΙΑΤΡΟΤΕΚ (1978−2010) με λέξεις κλειδιά «εξωσωματική γονιμοποίηση», «Βιοηθική», «παρένθετη μητρότητα», «ηλικία και υποβοηθούμενη αναπαραγωγή», «νομοθεσία». Αποτελέσματα: Τα κυριότερα προβλήματα που προκάλεσαν ηθικά διλήμματα από την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η ανάμειξη του τρίτου προσώπου στην αναπαραγωγική διαδικασία με τη δωρεά γεννητικού υλικού, η παρένθετη μητρότητα, η αναπαραγωγή σε γυναίκες προχωρημένης ηλικίας, η κρυοσυντήρηση των εμβρύων, η απόκτηση τέκνων από άγαμες γυναίκες και ομοφυλόφιλα ζευγάρια και τα πειράματα σε έμβρυα. Η άποψη της ορθόδοξης διδασκαλίας σχετικά με την εξωσωματική γονιμοποίηση συνοψίζεται στην αποδοχή της ατεκνίας ως θείου θελήματος και στην υιοθεσία άπορων τέκνων, καθώς και η αποδοχή της ομόλογης εξωσωματικής γονιμοποίησης με βασική προϋπόθεση τον οφειλόμενο σεβασμό στα έμβρυα. Η νομική θεώρηση ανέδειξε δύο βασικές καινοτομίες, την αποδοχή εναλλακτικών οικογενειακών σχημάτων, όπως οι μονογονεϊκές οικογένειες και την αναγνώριση μορφών συγγένειας που δε βασίζονται υποχρεωτικά στη βιολογική καταγωγή ή τη γενετική αλήθεια, αλλά στη βούληση του ατόμου. Συμπεράσματα: Τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης στον άνθρωπο, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός της ελευθερίας του ατόμου και του δικαιώματος της απόκτηση απογόνων με βάση τα δεδομένα της ιατρικής, της βιολογίας και των αρχών της βιοηθικής. Επίσης, η καλύτερη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε θέματα βιοηθικής , θα τους καθιστά ικανούς ώστε να είναι σε θέση να αντιμε- τωπίσουν τα ηθικά και νομικά ζητήματα που εγείρονται από την εφαρμογή των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στον άνθρωπο. Από την πλευρά της ορθόδοξης ηθικής η αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών γίνεται έχοντας ως βάση την ανθρωπολογική διδασκαλία των πατέρων της εκκλησίας.